Trong một buổi họp, Ba Đức trình bày ý kiến:

       - Con (đối với ông Quận và các cấp trong Quận, Ba Đức đã nhiều lần đắn đo suy nghĩ, bằng vào tuổi tác và với sự yêu thương mọi người dành cho, chỉ còn cách xưng con với họ là đúng hơn cả) - Con nghĩ tụi nó có "uấn" cũng còn lâu, ít ra nó còn phải điều nghiên, rồi xin xin lực lượng về cũng mất nhiều thời gian - Việc ông Quận với mấy Thày lo thì cứ lo, phần con, con sẽ cùng anh em bung ra thật nhiều, để "hốt" trước mấy thằng về điều nghiên là tụi nó hết đánh luôn thôi.

       Mấy ông nhìn nhau tủm tỉm cười - Đối với Ba Đức, chuyện gì nó cũng cho là "ngon ăn" cả - Nhưng thật sự nó nói rất có lý - Chặt xong mấy thằng đi điều nghiên, còn ai đưa đường dẫn lối nữa mà đánh với đấm, có điều không hiểu giờ nào chúng mới đi điều nghiên, đi bao nhiêu lần, phương hướng thế nào - Chặn được bọn này phải mất bao nhiêu công lao, ngày giờ v...v... Nghĩa là muốn làm việc này phải có thừa can đảm và ý chí - Chuyện này Ba Đức có thể đảm đương, vì nó có đủ cả hai yếu tố đó - Cộng với lòng căm thù nung nấu - Ba Đức không khi nào bỏ cuộc, đã nói là làm và làm đến nơi đến chốn.

       Ba Đức quay về Trung đội, họp tất cả anh em trình bày những hoạt động trong thời gian tới, anh ta dấu chưa cho mọi người biết tin tức nhận được là VC sẽ tìm cách triệt hạ anh ta bằng mọi giá, kể cả việc tấn công nơi Trung đội trú đóng . Mọi người thấy đây cũng giống như công việc bình thường, bất quá có nằm nhiều chỗ hơn thường lệ cũng không sao - Họ vui vẻ thi hành vì đặt hết tin tưởng vào Ba Đức mà không hề thắc mắc gì cả . Ba Đức âm thầm, lặng lẽ làm theo chương trình đã hoạch định - Một tháng rồi hai tháng, năm sáu điểm kích của Trung đội đi không lại về không, chẳng được chút kết quả nào cả - Ba Đức đã hơi nản chí, nhưng rồi anh ta bỗng nảy ra một ý nghĩ , có lẽ địch đánh hơi, hay chúng cũng có tai mắt, nên Trung đội càng đi ra khỏi đồn nhiều, địch càng giữ kỹ, không ló mặt ra nữa, vì thế Ba Đức đánh lừa địch bằng cách không cho anh em ra khỏi đồn nữa - Tất cả Trung đội bỗng được lệnh tu bổ hệ thống phòng thủ, đêm đêm thủ đồn, canh gác cẩn mật mà thôi - Đêm thứ nhất, Ba Đức ở trong đồn cùng anh em, đêm thứ hai, trời vừa tối hẳn, Ba Đức giao tất cả mọi việc trong đồn cho người Trung đội phó, anh ta cùng ba người tình nguyện, âm thầm rời đồn đi ra - Đêm đó và đêm kế tiếp yên tĩnh - Đến đêm thứ ba, vào lúc 1 giờ sáng, có tiếng mìn claymore nổ liên tiếp 4 lần, mọi người trong đồn được báo động ra vị trí phòng thủ, trong hầm chỉ huy, người hiệu thính viên ngạc nhiên thấy hệ thống truyền tin êm re, chẳng thấy trên Quận hỏi han rối rít như mọi khi nghe tiếng nổ, còn ông Trung đội phó ngồi tỉnh bơ hút thuốc, không hề lên tiếng, đã vậy sau dăm phút còn có thêm mấy tiếng nổ do pháo binh bắn đạn nổ chụp, rồi tất cả trở về im lặng - Trung đội được lệnh nằm ngủ tại vị trí phòng thủ.

       Bốn giờ rưỡi sáng, ông Trung đội phó đánh thức tất cả dậy báo tin, đêm qua, Ba Đức và mấy anh em âm thầm ra ngoài đồn phục kích và đã chạm địch, vì những tiếng nổ đêm qua anh em đã nghe - ông cắt đặt một tiểu đội ở lại coi đồn, còn tất cả chờ trời rạng sáng sẽ theo sự chỉ huy của ông ra lục soát.

       Kết quả cuộc phục kích bằng mìn đem lại kết quả ngoài sự mong đợi của mọi người - Bốn tên chết tại chỗ, một tên gãy cẳng, nằm lại bị ta bắt sống - Điều làm cho Ba Đức sướng phát điên lên được là trong 4 tên chết, có cả hai tên Võ văn Bầu, tự Bầu Cá và Nguyễn văn Sang, tự Hai Sang, hai tên đã ám sát ông Tư Trương và một số viên chức xã ấp năm nào . Theo cung từ của tên còn sống sót, đúng có hai tên Bầu và Sang, chúng đi điều nghiên đồn Nghĩa quân - Quả như sự phán đoán của Quận, hai tên này, giờ đã thuộc thành phần lãnh đạo, chúng chỉ xuất hiện trong những trường hợp đặc biệt, hạ được chúng phải kể là rất may mắn....

       Ba Đức đang ngồi nói chuyện với mẹ, bà Tư hôm nay trong ánh mắt đã ánh lên niềm vui - Ước vọng của bà đã thành sự thực, những kẻ giết chồng bà và các người lương thiện, nay đã đền tội, và đặc biệt là đền tội dưới tay con bà - Hôm nghe tin Ba Đức đã hạ được mấy tên này, Bà và con Hiếu vội vàng bỏ cả công việc, hai mẹ con dắt nhau chạy lên trụ sở Xã, vì những xác chết được đem về đó để bà con nhận diện - Những người có mặt tại chỗ ngày hôm đó thật cảm động khi chứng kiến hành động của bà - Bà nhìn sững hai xác chết tên Bầu Cá và Hai Sang, tay run run chỉ vào mặt chúng, miệng lắp bắp: "Đúng, đúng chúng nó" - Hai hàng nước mắt bà rơi ròng ròng. Đột nhiên bà ôm chặt Ba Đức và Tư Hiếu cười như điên dại, giọng cười thật thỏa mãn, trong khi đôi dòng lệ vẫn tuôn trào như suối . Nhớ lại quang cảnh ngày hôm đó, bà vẫn còn thấy nao nao trong dạ - Khi biết chắc mối thù của mình đã được thằng con trai cưng trang trải, bà an tâm, đưa mắt quan sát chung quanh, nhiều người sau khi nhận diện những tên sát nhân, biết chắc chúng là những tên đã giết người thân của mình, nay thật sự đã đền tội, ai nấy đều có cảm tình với những người thay họ mà trả thù - họ đến bắt tay Ba Đức và mấy người cùng đi với anh đêm ấy, các bà thì kéo tay, ôm vai, một vài bà còn mếu máo nói với người đã khuất, nhưng để gián tiếp cám ơn Ba Đức và mọi người: "Ông ơi ! vậy là ông ngậm cười chín suối nghe! thù của ông có người trả dùm rồi !". Chợt nhớ lại chuyện gì đó, Ba Đức quay sang nói với mẹ, giọng rất thật tình:

       - Không phải tụi con hay ho gì đâu má, làm như có sự run rủi của ba nhà mình với mấy người bị chúng nó giết, nên tụi nó tự tìm đến chỗ chúng con gài mìn đấy chứ - chỗ đó tụi con chỉ gài cầu may thôi chứ có tính toán gì như mọi khi đâu.

       Bà Tư nhìn con trìu mến, gật gù ra vẻ đồng ý, nhưng miệng bà mỉm cười, thầm mắng yêu thằng con:

       - Thằng thiệt dễ thương, không bao giờ nhận riêng cho mình một công trạng nào cả.

       Cũng vì vậy mà Bà Tư đã vui vẻ hạ một con heo tạ, trước là để cúng chồng, con, sau để Bà và các con tạ ơn Trời đất cùng những người đã tạo cơ hội, góp công sức trong việc trả thù chung này.

       Bỗng có tiếng xe gắn máy tới gần, rồi ngừng trước ngõ, một bà già xăng xái bước vào, theo sau là người thiếu nữ, tuổi ngoài 20 , dắt chiếc Honda Dame . Bà già chân bước, miệng nói liến thoắng:

       - Chị Tư ơi! có nhà không, ghé thăm chị chút nè!

Bà Tư và Ba Đức nghe vậy, cùng đứng dậy bước ra - Hai Bà dường như có quen nhau từ trước, chào hỏi tíu tít - Sau khi cúi đầu chào bà khách, Ba Đức đưa mắt sang nhìn người thiếu nữ, chàng ta chợt sững sờ vì vẻ đẹp của cô nàng - Khó nói quá - Vừa đơn sơ, vừa quyến rũ - vừa nghiêm trang, vừa mời gọi - Không biết diễn tả thế nào, nhưng đúng như tình trạng của Ba Đức gặp bây giờ, người ta gọi là "tiếng sét ái tình" thì phải - Phần cô gái cũng không khá gì hơn, sau khi cúi chào mẹ con Bà Tư, thấy cung cách Ba Đức nhìn mình, cô bỗng thấy mất tự nhiên, tim cô không còn đập bình thường nữa, nó rộn ràng, gấp rút hẳn lên, rồi một luồng hơi nóng từ ngực bốc thẳng lên mặt, làm mặt cô vụt bừng đỏ - Cô luống cuống, loay hoay dựng chiếc xe mãi mà không được, Ba Đức thấy vậy chạy lại giúp, khiến mặt cô đã đỏ càng đỏ thêm - Bà Tư lên tiếng giới thiệu vói con trai:

       - Con à! Bà đây là bà Sáu Phúc, ổng làm Xã Trưởng ở xã trên, ổng cũng bị nạn hồi đó, cũng do mấy tên đã ám sát ba con giết hại, sau ba con ít tuần thôi.

       Bà Sáu vui vẻ tiếp lời:

       - Thiệt tình chỉ vì chuyện gặp nạn của mấy ổng, chị em mình mới quen biết nhau há chị Tư - Bây giờ có lẽ còn thân thiết hơn, vì gia đình tôi mang ơn cháu Ba nó ở đây nhiều lắm.

       - Có gì đâu mà chị Sáu coi trọng như vậy - Bất quá cũng chỉ là nhiệm vụ của cháu thôi mà.

       - Chị nói vậy đâu được, không có anh em tụi nó, biết đến bao giờ mấy ổng mới xong được cái oán này - Chị Tư còn hy vọng vì có con trai, chớ gia đình tôi thì đành chịu - Bốn đứa con gái cả - Rồi như muốn nhân dịp này giới thiệu cô gái, bà day qua cô ta:

       - Nhỏ này là út đây, cháu tên Dung, đang học trên Sàigòn, nhưng năm nay tôi bắt nghỉ, về nhà mẹ con hủ hỉ với nhau, mấy con chị nó có chồng hết rồi, nhà vắng hoe... à !!

       Sau choáng váng vì bất ngờ gặp gỡ, Ba Đức đã bình tĩnh trở lại, nghe bà già nói chuyện, chàng ta nghĩ bụng: " Bà già thiệt hay, chỉ vài câu nói đã giới thiệu tạm đủ về con gái của bà - Hình như bà muốn đem con khoe với mình và để "cho" mình thì phải" - Ý nghĩ chợt đến làm Ba Đức khoái chí, mỉm miệng cười, đưa mắt nhìn sang cô gái. Cô Dung tuy vẫn còn hồi hộp lắm, nhưng sắc diện đã tạm trở lại bình thường, khi Ba Đức đảo mắt sang nhìn cô, cô cũng đang nhìn trộm hắn, hai mắt gặp nhau, mặt cô lại đỏ bừng lên... Cô cảm thấy vui vui... Sáng nay, khi mẹ cô bảo cô chở sang để cám ơn và mời ông Trung đội trưởng Nghĩa quân cùng các anh em đã hạ được những tên trước kia ám sát ba cô, sang dự buổi giỗ ba cô, cô không có hình tượng gì về người Trung đội trưởng này cả, vì thông thường, những người trung đội trưởng mà cô đã gặp, trung bình cũng khoảng tuổi ba mươi mấy, bốn mươi - Đâu ngờ anh chàng này chỉ ngoài hai mươi, trông thật thư sinh vì dáng người cao, mảnh khảnh, nước da trắng xanh, có lẽ nhiệm vụ đòi hỏi phải thức đêm nhiều - Nhưng mà con mắt chàng ta nhìn cô thật ... kỳ, làm lòng cô xao xuyến, có lẽ trong chỗ riêng tư, chàng đã có cảm tình với cô, riêng cô, không hiểu sao nhìn ánh mắt, nụ cười ấy, cô cũng đã cảm thấy có phần rung động - Vì thế, nếu muốn nói cho chính xác, thì phải nói thế này: - Ngay từ lần gặp gỡ đầu tiên, hai người đã có cảm tình với nhau!

       Sau đám giỗ ông Sáu Phúc, Ba Đức thường xuyên vắng nhà, bình thường sau những giờ hoạt động đêm, bao giờ anh ta cũng cần một giấc ngủ ngày thật dài, để lấy sức cho ban đêm hoạt động lại, từ ngày quen biết cô Dung, giấc ngủ ngày của Đức thất thường, khi có, khi không, khi dài, khi ngắn, bà Tư cũng lo ngại, nhắc nhở con, nhưng lần nào chàng cũng gạt đi, nói rằng mình không cảm thấy mệt - Mà quả thật vậy, mặt hắn lúc nào cũng tươi roi rói, gặp ai cũng cười đùa vui vẻ, thỉnh thoảng lại còn hát nghêu ngao mấy câu vọng cổ của trai gái tỏ tình - Đúng! tình yêu chẳng dấu được ai, và Ba Đức cũng chẳng cần dấu diếm tình cảm của mình - Bà Tư thấy đôi trẻ như vậy cũng vui, bà hối thúc Ba Đức mau mau tiến tới để bà có cháu bồng.

       Rồi đám cưới hai người diễn ra ngon lành, xuông xẻ, hai bà thông gia đều là goá phụ của những viên chức xã ấp đã bị VC sát hại, nên họ hạp nhau và thông cảm với nhau hơn ai hết - Về dự đám cưới có cả Hai Tài, bây giờ anh ta đã là Trung úy làm ĐĐT một Đại Đội BĐQ ở Liên Đoàn 2.

       Gặp anh Hai lần này, Ba Đức học hỏi thêm được một số kiến thức về quân sự và các loại vũ khí - Tình cờ Hai Tài gặp một người bạn cùng khóa, trước kia phục vụ tại Nha Kỹ Thuật, nay bị thương, xuất ngành, thuyên chuyển sang Tiểu khu, hiện làm ĐĐT Đại Đội Địa phương Quân, đi hành quân qua.

       Trong bữa nhậu tại nhà bà Tư, có cô dâu mới lo tiếp đãi, thấy Ba Đức cứ chăm chú nhìn vào hai trái lựu đạn "mini" mà người bạn mình đang đeo ở giây ba chạc, ánh mắt thèm thuồng, Hai Tài biết thằng em mình "kết" hai trái lựu đạn đó lắm, anh dự tính trong bụng, sẽ chờ dịp hỏi xin cho thằng em - Không ngờ anh bạn quá sành điệu, anh ta nhìn chai Martell cổ lùn gật gù, anh nghĩ đến tình cảm của bạn và em bạn thết đãi mình quá trịnh trọng, rồi nhìn qua Hai Tài nói:

       - Tao thấy thằng em mày có vẻ khoái hai trái đồ chơi này lắm, hôm nay cũng may, tình cờ gặp anh em mày, lại còn nhậu nhẹt với nhau, thôi thì nếu nó thích, tao tặng nó, cho nó vui - Miệng nói tay gỡ hai trái "mini" trao cho Ba Đức đem cất - Ba Đức thích muốn nhảy lên, nhưng vẫn đẩy đưa:

        - Cho em rồi anh lấy gì xài?

       - Ôi! hơi đâu mà lo chuyện đó em, M.67 thiếu gì - Vả lại, "cái này" ít khi dùng tới, hồi tụi anh đi toán, thường mang thủ thân, để dành khi cần đến thì ?cưa đôi? thôi mà ! Khi nào có dịp ghé qua Sở gặp bạn bè, chắc anh sẽ xin tụi nó mấy trái khác, lúc đó chưa chừng chú mày có thêm à!

       Nghe vậy, Ba Đức hí hởn đem cất ngay, kể từ ngày hôm sau, trong hành trang dùng để "trang trí" của Ba Đức có thêm hai trái lựu đạn "mini".

       Quán Bà Ba dần dần thưa khách, giờ này mọi người đều về nhà để ăn bữa chiều - Ba Đức và toán Nghĩa quân cũng giải tán, anh em người nào lo việc đó, riêng Ba Đức cũng tạt qua về nhà, ăn cơm với mẹ và vợ con, rồi cũng vào đồn ngủ như mọi khi - Tình hình an ninh bây giờ không được tốt lắm, dù hết lòng bảo vệ thôn xóm, nhưng nhiều khi "cái khó bó cái khôn", những phương tiện mà Trung đội của Ba Đức cần dùng để phục kích, diệt giặc không còn nữa - lợi dụng hiệp định ngưng bắn, địch hoạt động, xâm nhập, phá hoại nhiều hơn, trong khi bên ta lại tuân thủ, hay nói đúng hơn bị bắt buộc tuân thủ và ngồi yên nhìn địch vi phạm.  Tiếp liệu đã bị thiếu thốn đủ thứ, viện trợ của đồng minh đang từ 10 sụt xuống còn 1, vũ khí đạn dược hết sức hạn chế, đôi khi đụng trận, xin yểm trợ vài trái đạn pháo binh cũng trần ai, lai khổ mà không được như ý, vì thế khả năng hoạt động của Trung đội Ba Đức cũng không còn hữu hiệu nhiều như mọi năm nữa, giờ đây hoàn toàn trông vào sức mình, với số vũ khí cá nhân, cộng thêm sự gan dạ, thỉnh thoảng mới có được chút kết quả gọi là yên ủi mà thôi - Buồn thật!

       Nhìn nét mặt dàu dàu của con, bà Tư không hiểu chuyện gì, gặng hỏi mãi, Ba Đức mới trả lời lấp lửng:

       - Hết trơn mọi thứ, không còn gì mà xài.

       Bà muốn an ủi con một tiếng, nhưng không biết nói gì, vì chẳng hiểu rõ ý con nên cũng làm thinh luôn.

       Ba Đức cũng cảm thấy việc ông Quận không chấp thuận đề nghị của chàng là điều bắt buộc, vì với trang bị như vậy, yểm trợ như vậy, các đơn vị chính quy còn không đủ dùng, nói chi đến Nghĩa quân, làm ra chỉ thấy hại nhiều hơn lợi, chi bằng cố gắng tỉnh thức phòng thủ, còn có thể bảo tồn lực lượng được, để chờ khi thuận lợi - Mà biết đến bao giờ mới thuận lợi, cơ hội có đến hay không.

       Lùa vội vài chén cơm cho xong bữa, Ba Đức chơi với hai đứa nhỏ một lát rồi từ giã gia đình đi vào đồn - Hai thằng con trai í éo đòi theo, nhưng bà ẵm đứa lớn, mẹ ẵm đứa nhỏ, hai đứa đành lặng thinh nhìn bố chạy xe thẳng ra cổng.

       Cuối năm 1974, hoạt động phá hoại của VC nổi lên khắp nơi và quy mô gấp bội, kế hoạch lấn chiếm của chúng rất có bài bản - Đánh thăm dò vài nơi, thấy đồng minh của ta không phản ứng gì, chúng lập tức gia tăng cường độ - Đầu năm 1975, tình hình miền Nam bi đát thấy rõ, bọn VC đã chiếm được một vài tỉnh của ta - Chính quyền miền Nam hoàn toàn bị động - Lệnh rút bỏ cao nguyên, rút bỏ vùng 1, như khuyến khích bọn giặc cộng tăng thêm áp lực - Quân chính quy Bắc Việt xâm nhập công khai, không cần dấu diếm như mọi khi nữa, chúng chuyển quân bằng xe, chúng kéo cả xe tăng, đại pháo rầm rập chạy vào để sớm dứt điểm miền Nam, trong khi đó thì đồng minh Mỹ im hơi lặng tiếng, quốc hội Mỹ lại "cẩn thận" hơn nữa, khi đưa ra đạo luật không cho phép Tổng Thống đem quân đội hay không quân can thiệp vào các trận chiến ở nước ngoài - Viện trợ quân sự cho VNCH bị cắt gần hết -Trong khi đó thì những thành phần chính trị gia xôi thịt, những chính khách sa lông, phe này, phái nọ, ráo riết vận động cho một cuộc đầu hàng trá hình bằng cách tuyên bố thẳng sẽ nói chuyện với "người anh em phía bên kia" - Cuộc rút quân gọi là "di tản chiến thuật", "tái phối trí", hoàn toàn thất bại - Không phải là rút lui nữa mà là tháo chạy, tổn thất của cả quân lẫn dân làm cả nước bàng hoàng - Đến giai đoạn các ông ấy bàn giao chính quyền là ...hết thuốc chữa.

       Đầu óc Ba Đức không còn tỉnh táo nữa, lúc nào cũng "bưng bưng" như có ai cầm búa gõ trong đầu - Nhìn mẹ già, vợ dại, con thơ, nếu có chuyện gì xảy ra, làm sao có thể cáng đáng được - Tình hình bất lợi lắm rồi - Thương mẹ, thương vợ, thương con, mà đầu óc không làm sao tỉnh táo để đối phó cho kịp với hoàn cảnh - Ba Đức lẩn thẩn tự trách mình - Sao hồi đó ham cưới vợ làm chi, để bây giờ khổ cho tất cả mọi người.

       Tình hình đã biến đổi không ai có thể ứng phó kịp, kể cả những ông vẫn được tiếng là tài giỏi, tiên đoán mọi việc như thần - Địch quân càng ngày càng lợi thế và chuyện gì phải đến đã đến - Miền Nam đã hoàn toàn bị cưỡng chiếm.

       - Không nói đến những ông chính trị gia xôi thịt, chạy đôn, chạy đáo, tìm đường rút.

       - Đừng nhắc đến Tướng Tá chẳng một chút tiết tháo, chí khí nhà binh, cũng xa chạy, cao bay.

       Chúng ta hãy nhớ đến những người đã oai hùng tuẫn tiết, các vị Tướng, Tá, Úy, Hạ sĩ quan, Binh sĩ, Cảnh sát quốc gia v...v... trong đó có cả anh Trung đội trưởng Nghĩa quân thân thương của chúng ta nữa..............

        Mọi chuyện diễn tiến quá bất lợi, hầu như ai ai cũng biết và có thể đoán trước kết quả, nhưng khi nghe đích thân ông Tổng Thống lên đài phát thanh ra lệnh buông súng đầu hàng thì mọi người đều hỡi ôi !!!

       Toàn thân như tê cứng, đầu óc quay cuồng, Ba Đức hét lên một tiếng, đưa tay cầm chiếc radio transistor đập mạnh xuống đất, vỡ tan - Việc làm vô ích, không thay đổi gì được cuộc diện, cũng chẳng vơi được niềm đau, chỉ đơn giản đem lại khoảnh khắc im lặng trong gian hầm chỉ huy trong đồn.

       Tiếng rè rè trong chiếc máy truyền tin đột nhiên cũng im và giọng nói chậm rãi của ông Quận Trưởng cất lên:

       - Tôi thông báo cho các đơn vị trực thuộc biết, từ giờ phút này, tôi không còn là người chỉ huy của anh em nữa, xin anh em tự lo liệu.

       Mấy lời ngắn, gọn rồi im lặng, Ba Đức bốc máy, tính nói chuyện với ông Quận, nhưng gọi hoài không được, chàng chán nản buông máy, đôi mắt thất thần nhìn các anh em - Không ai lên tiếng, họ vẫn sẵn sàng chờ quyết định của người chỉ huy trẻ tuổi của họ mà họ hằng quý mến .

       Ngồi im lặng cả tiếng đồng hồ, Ba Đức mới lên tiếng nói với anh em:

       - Trên đã nói vậy, tôi cũng nói với mấy ông như vậy, tuỳ ý các ông, tôi cũng không còn là Trung đội trưởng của mấy ông nữa . Rồi như dứt khoát, Ba Đức đứng dậy, lấy giây ba chạc súng đạn mang vào người, bỏ đi.

       Mọi người ngơ ngác, nhưng kết cuộc ắt phải xảy ra, làm sao có thể xoay chuyển được - Cả một guồng máy chính quyền, quân đội, như vậy mà còn phải chịu, huống chi một trung đội Nghĩa quân - Buồn thì buồn lắm, nhưng họ phải nhìn vào sự thật phũ phàng, họ cũng im lặng ngó nhau, bỏ lại súng đạn , người trước, kẻ sau, rời đồn về với gia đình.

       Ba Đức chạy thẳng về nhà vợ chồng người em gái - Mấy hôm trước, thấy tình hình lộn xộn, để giữ an toàn cho mẹ và vợ con, cũng như sự an tâm cho chính mình, anh đã đưa cả nhà về ở nhờ người em rể, vì ở đây, có căn hầm trú ẩn rất rộng rãi, chắc chắn.

       Không khí trong gia đình thật ảm đạm, giống như nhà có đám tang - mà nếu nói là gia đình có tang, trên phương diện nào đó cũng đúng thật . Suốt ngày 30-4, Ba Đức nằm dí trên giường, không ăn uống, hỏi không nói, gọi không thưa, nằm vắt tay lên trán, thỉnh thoảng thở dài nghe muốn đứt ruột - Hai đứa con rất mến bố, nhưng thấy bố như vậy cũng không dám lại gần - Mẹ, vợ, em gái, em rể, ái ngại nhìn, không biết nói gì để an ủi, vì họ hiểu sự mất mát này quá lớn lao, nỗi đau này là nỗi đau chết người, họ cũng buồn lắm, biết nói gì đây!

        Nhìn ra ngoài trời, mây kéo về xám xịt, bầu trời cũng âm u, như chia sẻ niềm đau, nỗi hận, với nhân dân miền Nam . Chòm xóm ai cũng ngơ ngơ, ngác ngác, trước cuộc thay đổi nghiệt ngã này - Họ bị hối thúc treo cờ, mít tinh v...v... để gọi là "chào mừng giải phóng", nhưng ai cũng chỉ à ới cho qua chuyện thôi.

        Chập tối, chú em thân tín nhất trong Trung đội, thường theo sát Ba Đức ghé thăm, hai anh em thì thầm với nhau một lát, những điều chú nói cho Ba Đức tóm tắt như sau:

        - Anh Sáu Bộ (một Trung đội trưởng Nghĩa quân trong quận) bị tụi nó giết ngay tại đồn.

        - Chú Tám Én, Trung đội Trưởng Cầu Võng, bị tụi nó vô nhà vây bắt, rồi đem ra ngoài xử bắn luôn.

        - Anh Ba tìm đường thoát đi, chắc chắn tụi nó đang kiếm anh, tụi VC vào đồn mình, chỉ thấy súng đạn để lại, không gặp một ai, chúng không nắm vững tình hình ở vùng mình, nên chưa kiếm ra anh đấy thôi.

        Ba Đức suy nghĩ lung lắm, trước sau gì cũng phải đối diện thực tại - Anh đã có quyết định riêng cho mình, nhưng không muốn ảnh hưởng đến những người thân yêu, nhất là đang ở nhà em rể - Qua một đêm hồi hộp đợi chờ , Ba Đức càng quyết tâm hơn nữa - Mờ sáng 1-5-75, Ba Đức nai nịt gọn gàng, giọng bình tĩnh nói với mẹ:

        - Con về nhà trước thắp nhang lễ Ba, má với vợ con về sau nha! Hôm nay kể như tạm yên, mình về nhà được rồi.

       Hướng về hai người em anh nói:

       - Má với anh chị cám ơn cô, dượng nhiều nghe - Quay sang vợ, Đức dặn dò:

       - Chờ mấy đứa nhỏ ngủ dậy rồi em với má đưa con về. Anh về trước.

       Hai nhà cách nhau không xa lắm, không muốn nổ máy xe ồn ào, Đức để xe lại, lủi thủi đi bộ về nhà.

       Sau khi mở cửa vào, anh đóng cửa lại cẩn thận, thắp ba nén nhang, đứng trước bàn thờ bố, miệng lầm thầm khấn vái - cắm xong mấy nén nhang, anh ta thay bộ đồ cũ đã mặc mấy hôm nay bằng một bộ đồ ủi hồ mới tinh - Ngắm mình trong tấm kiếng, với một giọng hết sức tỉnh táo, kèm đôi chút hãnh diện, anh nói nhỏ riêng mình nghe:

       Nghĩa quân là phải "ngon"!

Vừa xỏ xong hai ống quần, Ba Đức nghe tiếng ồn ào ngoài ngõ, rồi giọng nói của má chàng vọng vào:

       - Tui đã nói với mấy ông là con tôi ở nhà chứ có trốn tránh gì đâu - Bà lớn tiếng gọi : "Ba à! Đang làm gì đó con".

       Ô, vậy là chương trình không đúng như dự tính, chắc phải ồn ào hơn chút đỉnh rồi - Nhưng không sao, cũng "vui" thôi - Nghĩ vậy, Ba Đức lên tiếng trả lời mẹ:

       -Con đang thay đồ - Nhìn qua khe cửa, anh thấy mẹ đi trước, theo sau bà cả chục tên du kích VC, súng ống đầy đủ, lố nhố tiến vào trong sân - Phía sau là Dung và hai đứa con nhỏ, rồi đến hai vợ chồng cô em và đứa con, một số bà con trong xóm cũng ngấp nghé ngoài cổng, không hiểu vì tò mò hay bị lùa đến để chứng kiến cuộc vây bắt.

       Vừa nghe Ba Đức lên tiếng trong nhà, tên chỉ huy toán du kích trở mặt liền với bà Tư - Hắn quát lớn:

       - Thôi bà kia đứng lại, lui ra phía sau - Hắn ra lệnh cho đồng bọn:

       - Tổ 1 triển khai bố trí sau nhà, khẩn trương - Các đồng chí còn lại vây phía đằng trước - Hướng vào phía trong nhà hắn la lớn:

       - Ba Đức ra hàng ngay, nếu không lực lượng du kích sẽ tấn công vào nhà. Hắn lại ra lệnh cho thuộc hạ:

       - Các đồng chí, chuẩn bị thủ pháo - Miệng nói, tay hắn vẫy vẫy cho ba tên tiến gần cửa, trong tầm ném.

       Ba Đức đứng trong nhà nghe không sót một câu, từ lúc nó đuổi bà mẹ ra, cho đến khi nó ra lệnh cho mấy đứa tiến vào, gia đình Ba Đức và bà con thấy vậy cũng lùi ra xa - Ba Đức từ trong nhà lên tiếng: - Tôi chuẩn bị ra đây!

       - Dơ hai tay lên khỏi đầu, mở cửa bước ra!

       Cánh cửa từ từ mở rộng, người ta thấy hai bàn tay khum khum dơ cao đưa ra, rồi một bóng người xuất hiện trong khung cửa, bộ quần áo trận màu đen thẳng nếp, cổ quấn một lá cờ vàng ba sọc đỏ, hai tay vẫn dơ cao khỏi đầu, từ từ bước ra khỏi nhà, cặp mắt quét nhanh một nửa vòng tròn nhận định vị trí - Tên VC chỉ huy quát lớn:

       Nằm sát xuống đất, hai tay dang ra!

       Ba Đức hơi khựng lại, rồi đột nhiên anh ta vụt chạy thật nhanh đến chỗ tên chỉ huy và ba tên du kích đang đứng gần nhau, tay trái buông thõng xuống, tay mặt vung mạnh về phía đầu hồi, nơi có mấy tên khác đang quỳ lom khom bố trí hướng súng vào trong nhà - Đồng thời có tiếng hét bật ra từ lồng ngực : "Việt Nam Cộng Hoà muôn năm - Đả đảo cộng sản" - Trước sau hai tiếng nổ chát chúa vang lên - khói, bụi, cát, đất, lẫn vào nhau tung lên mù mịt - Dân chúng hoảng hốt kéo nhau chạy dạt ra - Bọn du kích không tên nào kịp phản ứng - Ba Đức và tên chỉ huy du kích chết banh xác tại chỗ, hai tên khác đang dẫy dụa trong vũng máu, tên thứ ba cũng nằm gục xuống, không rõ còn sống hay đã chết - Phía đầu hồi, chỉ có một tên lãnh đủ vì trái lựu đạn trúng ngay chỗ, hai tên khác bị thương nhẹ - Thật khủng khiếp, lần ra tay cuối cùng của Trung đội Trưởng Ba Đức - Anh đã quyết lấy cái chết để đền nợ núi sông, đồng thời nói lên tinh thần chiến đấu đến hơi thở cuối cùng của người chiến sĩ Nghĩa Quân.

       Lần đầu và cũng là lần cuối, Ba Đức dùng đến món quà mà đàn anh đã tặng: "Cặp lựu đạn Mini".

       . . . . . .